Heftige dag

Vandaag was de dag waar ik de hele vakantie al een beetje tegenop zag. We gingen naar de Killing Fields van Choeung Ek. In Nederland had ik al het een en ander gelezen en vond het toen al emotioneel. Dus hoe zou het zijn om het in het echt te zien?

Voorzien van een Nederlandstalige audiotour worden we over het terrein geleid. Overlevenden vertellen hun verhaal. Een vrouw die werd verkracht en vervolgens moest toezien hoe haar kind werd vermoord. Een man die zichzelf opofferde om een ander vrij te krijgen. Het is teveel om op te noemen en terwijl we door deze mooie boomgaard wandelen, is het nauwelijks te bevatten dat zich hier nog geen 40 jaar geleden zo’n groot drama heeft afgespeeld.

De Killing Fields zijn de plekken waar de Rode Khmer duizenden tegenstanders ombracht en in massagraven begroef. De slachtoffers waren gewone Cambodjanen die niet in het totalitaire agrarische systeem van de Rode Khmer pasten. Leraren, studenten, stadsbewoners en intellectuelen werden vermoord. Zelfs mensen met een bril waren doelwit van de machthebbers, omdat verondersteld werd dat zij konden lezen. In het systeem dat de Rode Khmer voor ogen had, moest iedere Cambodjaan op gemeenschappelijke boerderijen werken en was onderwijs en gezondheidszorg verboden. Iedereen die niet in dit systeem paste, werd gedood.

Bij binnenkomst zie je een grasveld met kuilen. Dit zijn de massagraven. Hier en daar steekt nog een lapje stof of bot uit de grond. We zien bordjes bij de graven: 389 of 427. Dit zijn het aantal slachtoffers, die in deze kuil gevonden zijn. Veel slachtoffers zijn nog niet opgegraven uit de ondiepe massagraven. Dit is te wijten aan het grote aantal slachtoffers. Het kan dus gebeuren, dat na hevige regenval kleding, botten of tanden zichtbaar worden boven de grond.

Een van de meest huiveringwekkende en emotionele plekken is de ‘Killing Tree’. Baby’s en kleine kinderen werden gedood door ze bij de voeten op te tillen en met hun hoofd tegen een boom aan te slingeren. Onder toeziend oog van de moeders. Op dit punt heb ik mijn koptelefoon maar even afgezet. Te heftig. Om steun te betuigen zie je overal armbandjes hangen die toeristen hebben achtergelaten.

Terwijl we op de Magic Tree aflopen horen we een geluidsfragment. Knalharde Cambodjaanse muziek gemixt met het geluid van de generators. Aan de boom hingen grote speakers, waardoor dit geluid 24 uur per dag door Choeung Ek galmde en het geschreeuw van de slachtoffers maskeerde.

Na de Killing Fields gingen we naar de Tuol Sleng gevangenis. Daar was het beruchte ondervragingscentrum van de Rode Khmer. In het voormalige schoolgebouw van Tuol Sleng werden meer dan 17.000 mensen verhoord, voordat zij werden geëxecuteerd op Choeun Ek. Slechts zeven mensen overleefden hun tijd in het kamp. Tegenwoordig is het gebouw een museum, waar bezoekers meer te weten kunnen komen over deze donkere periode uit de Cambodjaanse geschiedenis. Veel cellen en verhoorkamers zijn nog in hun oorspronkelijke staat en duizenden foto's van de slachtoffers staren naar de bezoekers.

Je realiseert je na het bezoek aan het Tuol Sleng Museum en de Killing Fields van Choeung Ek, wat er zich moet hebben afgespeeld ten tijde van Pol Pot.
Mensen wisten niet eens, waarom ze gevangen werden genomen. Ze werden gemarteld en geslagen. Vervolgens werden ze met truck afgevoerd en vermoord. Om kogels te sparen werden mensen doodgeslagen met landbouwwerktuigen en bamboestokken. Als iemand teveel kabaal maakte werd de keel doorgesneden met de scherpe kartelbladeren van een van de vele suikerpalmen die daar groeiden.

Terug rijdend naar het hotel zagen we grote contrasten. Mooie, grote huizen en hutjes met nauwelijks een dak. Phnom Penh is een stad van enorme verschillen: arm en rijk leven pijnlijk dicht bij elkaar. Grote glimmende SUV's staan in de straten naast versleten banken met zieke daklozen. Daarom gaan we zo meteen eten bij Friends, the restaurant, een van de onderdelen van Friends International, een instelling die kinderen in kansloze situaties een beter vooruitzicht biedt. Kinderen die anders zouden vervallen tot prostitutie, lijmsnuiven en gevaarlijk werk voor weinig geld, krijgen van Friends International een horeca-opleiding in de vorm van een uitgebreide stage in het restaurant. Mooi initiatief toch?